I giới thiệu máy kinh vĩ 

Máy kinh vĩ là dụng cụ đo lường  các góc  mặt bằng và góc đứng trong không gian. Độ chính xác của máy đo được có thể đạt đến một giây. Loại máy này được dùng phổ biến trong điều tra khảo sát thực địa. Một loại máy cao cấp hơn là loại máy toàn đạc có khả năng đo cạnh và xử lý số liệu tính toán dựa vào CPU được gắn bên trong máy đo.

Cấu tạo cơ bản của máy gồm một ống kính  gắn trên bệ có khả năng quay tự do trên hai mặt phẳng vuông góc  với nhau: mặt phẳng nằm ngang và một mặt phẳng bất kì vuông góc với nó.

Trước khi đo đạc cần thăng bằng máy bằng cách chỉnh độ dài của các chân máy sao cho bọt thủy  nằm vào giữa tâm của miếng kính gắn trên bệ máy.

Kết quả đo góc được biểu thị trên thang chia độ (đối với các máy cũ) hoặc hiện số (đối với các máy hiện đại).

Với máy kinh vĩ hiện nay người ta chia ra làm 02 loại: Máy kinh vĩ quang cơ và máy kinh vĩ điện tử

Máy kinh vĩ quang cơ là loại máy xét về mặt công nghệ thì hoàn toàn là yếu tố cơ học và yếu tố hình học. Kết quả đo đạc từ máy kinh vĩ quang cơ được thể hiện qua một hệ thống lăng, thấu kính để chiếu giá trị góc đo lên khu vực quan sát của mắt. Ngày nay máy Kinh vĩ quang cơ ít được sử dụng vì lý do: thủ công và dễ dẫn tới sai số thô do khả năng đọc không đáp ứng được nhu cầu công nghiệp xây dựng hiện nay.

Máy kinh vĩ điện tử là loại máy được phát triển lên từ máy kinh vĩ quang cơ. Cơ bản về nguyên lý thì máy kinh vĩ điện tử vẫn thực hiện các chức năng của một máy kinh vĩ quang cơ có. Chi khác là có thêm một bộ phận điện tử cho phép số đọc kết quả đo được hiển thị lên màn hình LCD thay vì phải đọc trực tiếp.

II Cấu tạo của máy kinh vĩ

 Tiêu ngắm sơ bộ dùng để xác định sơ bộ vị trí đặt sào gương/mục tiêu.

 Ốc khóa vi động đứng là ốc để khóa vi động theo trục đứng lại không cho ống kính vi động khi ta đã thấy được sào gương và sắp bắt được gương, để tránh trường hợp khi sắp bắt được gương thì ta lỡ tay quay qua khỏi mặt gương và ta phải bắt gương lại, mất thời gian.

 Ốc vi động trục đứng là ốc có thể sử dụng khi ốc vi động đứng đã khóa lại, và ta sử dụng ốc này để vi chỉnh ống kính để dễ dàng bắt chính xác tiêu.

 Ốc khóa vi động ngang là ốc để khóa vi động theo trục ngang lại không cho máy vi động khi ta đã thấy được sào gương và sắp bắt được gương, để tránh trường hợp khi sắp bắt được gương thì ta lỡ tay quay qua khỏi mặt gương, ta phải bắt gương lại,tốn thời gian.. Ốc vi chỉnh bàn độ ngang là ốc có thể sử dụng khi ốc vi động ngang đã khóa lại, và ta sử dụng ốc này để vi chỉnh ống kính để dễ dàng bắt chính xác tiêu.

 Màn hình dùng để hiển thị giá trị các thao tác mà chúng ta thực hiện.

 Các phím chức năng dùng để thực hiện giao tiếp giữa người sử dụng và máy kinh vĩ điện tử.

 Rọi tâm quang học là ống kính để ta nhìn vào và xác định đúng vị trí tâm móc trên mặt đất.

. Điều quang dùng để điều chỉnh, để có thể nhìn thấy ảnh ở xa hoặc gần.

 Thị kính dùng để đều chỉnh lưới chữ thập rõ nét tùy theo mắt mỗi người.

 III Cách sử dụng máy kinh vĩ 

 

Máy kinh vĩ  với 3 bộ phận chính: định tâm, ngắm và bộ phận đọc số.  Trong đó, bộ phận định tâm, cân bằng: gồm có dây dọi , dọi tâm quang học , dọi tâm laser. bình thủy dài…  Bộ phận ngắm có ống kính,  Bộ phận đọc số gồm có: Bàn độ ngang, bàn độ đứng.

 

Bước cơ bản đầu tiên khi bạn muốn tiến hành đo đạc là  bạn cần bố trí  thiết bị máy  hay nói ngắn gọn là : Đặt thiết bị

 

Bạn cần sắp xếp chân máycó chiều cao sao cho phù hợp với tầm ngắm thuận tiện cho việc khảo sát của bạn nhất. Giữ chặt ốc khoá để gắn máy với chân máy bằng con ốc ở giữa.  Sau đó,  dùng  bọt thủy điều  chỉnh   2 ốc  A và B, sắp xếp ốc cân chỉnh C sao cho bọt thủy nằm ở  trọng tâm  của vòng tròn.  Tiếp đến dùng đĩa cân chỉnh để cân bằng thiết bị một cách chính xác nhất  bằng cách nới lỏng ốc kẹp ngang , đặt đĩa cân chỉnh đồng thời song song với đường nối 2 ốc A và B để bọt thủy nằm ở trọng tâm của đĩa cân chỉnh .

Sau bước đặt thiết bị, cân chỉnh  máy  ta sẽ  sử  dụng dọi tâm quang học để  chỉnh về trọng tâm máy :

Xoay nút điều khiển tiêu điểm của dọi tâm quang học và sắp xếp   tiêu điểm sao cho chúng khớp với vị trí của điểm đánh dấu trên mặt đất. Quan sát qua dọi tâm quang học, dịch chuyển đế máy đến khi điểm trọng tâm trùng với điểm đánh dấu trên mặt đất, bấy giờ bọt thủy sẽ nằm tại điểm trọng tâm. Trường hợp, bọt thủy nằm lệch điểm, bạn phải điều chỉnh lại  ốc cân chỉnh bọt thủy.

Bước tiếp theo, bạn sẽ xê dịch phần trên của đế máy  để  xoay nút  chỉnh sửa lại tiêu điểm của dọi tâm, chỉnh sửa làm sao để  tiêu điểm  khớp với  vị trí của điểm đánh dấu trên mặt đất. sau đó, quan sát qua thị kính của dọi tâm quang học đẩy vòng ngắm chuẩn để đánh dấu trùng với tiêu điểm.

Khi xoay đĩa cân chỉnh đúng 1 góc 90 độ , {lúc này bọt thủy sẽ nằm ngay trọng tâm. Còn nếu bọt thủy vẫn  bị lệch cần chỉnh lại ốc cân chỉnh.

Ngoài cân chỉnh bằng dọi tâm quang học còn  phải  chỉnh bằng dọi tâm laser:

Bằng việc, mở ốc cân chỉnh trọng tâm của đế máy , dịch chuyển đĩa nằm ở phần trên của đế máy cho đến khi điểm laser trùng với điểm đánh dấu trên mặt đất thì  khóa ốc cân chỉnh trung tâm.

Bước cuối cùng là ngắm hướng

Bạn dùng dây chữ thập: Hướng ống kính lên xoay thị kính cho đến khi 2 đường chữ thập có màu đen rõ nét. Khi đó, trên thang đo chỉ ra hướng  chuẩn xác cần ngắm đến.

Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giúp bạn ít nhiều trong việc tìm hiểu, nghiên cứu!